Bitloos rijden en ervaren

Bitloos of juist met bit? 

Bitloos rijden is iets waar steeds meer mensen voor kiezen. Net als boomloos of boomzadel denk ik dat het gebruik van een bit of een bitloze optoming geen goed of fout is.  

Er zijn immers paarden welke heel goed op een bit lopen en totaal niet fijn reageren op de bitloze systemen. En je hebt paarden welke andersom de sterren van de hemel lopen op een bitloze optoming en juist bij een bit veel minder prettig gaan.

Bitloos of bit allebei hebben ze hun voor en nadelen voor het paard. De inwerking van ons als ruiter blijft in beide gevallen eigenlijk het allerbelangrijkste.  Want immers ben jij degene die letterlijk en figuurlijk de teugels in handen heeft. Jouw manier van inwerken bepaald hoe vriendelijk, aangenaam en duidelijk het bit of de bitloze optoming zal zijn. 

Helaas kennen we allemaal de nare plaatjes op het internet waarin paarden met wel drie soorten teugels en twee bitten in de meest niet logische dieronvriendelijke posities worden gezet. In mijn ogen zijn dit de grote uitzonderingen en iets wat voor mij ver weg staat van een ‘normaal’ gebruik van bit. Ik ben daarom ook niet tegen een bit, maar wel tegen misbruik van een bit. Ook ben ik tegen misbruik van een bitloze optoming aangezien je ook hiermee forse schade aan het paard zijn hoofd (breuk neusbot, ademhaling afknellen of zenuwbeschadiging/knelling) kan maken wanneer je hier niet correct mee rijd. 

Wanneer kies je wel of niet voor bitloos? 

Je kunt om diverse redenen kiezen om over te stappen naar bitloos of om te beginnen met bitloos. 

  • Zo kan het zijn dat je paard een afwijkende mondvorm heeft (bijvoorbeeld Hangend rooster, afwijkende tanden , dikke tong, korte mond spleet ,veel slijmvlies, etc.).
  • Jong paard wat nog volop aan het wisselen is. waardoor het ook vaak een pijnlijke mond heeft. 
  • Fysieke trauma’s kunnen het gebruik van een bit tegen houden. Schade op de tong, beschadigingen op lage, tumoren, breuken en of pijnlijke mond.
  • Mentale trauma’s door slechte ervaringen kan een paard een bit niet meer verdragen of accepteren. 
  • Vanuit een overtuiging dat bitloos het beste is voor je paard. 
  • De voorkeur van het paard, omdat je paard om welke reden dan ook gewoon fijner loopt op bitloos. 

Is bitloos altijd beter? 

Wetenschappelijk zijn er een aantal onderzoeken gedaan naar welke optoming nu het beste zou kunnen zijn voor paarden. Nu is het zo in de meeste onderzoeken dat er vaak maar naar enkele factoren wordt gekeken en dat er meer onderzoek nodig is om iets daadwerkelijk wel/niet goed te noemen. Wat uit de onderzoeken die tot  nu toe zijn gedaan blijkt, is dat paarden welke met een bit gereden worden, vaak makkelijker en sneller te sturen zijn. Wel wordt er bij deze paarden meer signalen gevonden van ongemak zoals af kauwen, mond openen, staart zwiepen en spanning. Maar naarmate de trainingen van deze paarden werd doorgezet namen deze signalen meer af. Ook werd er gesignaleerd dat bij de paarden met bit de hartslag gedurende training hoger lag dan bij de paarden met een bitloze optoming.

Bij de paarden welke met bitloze optoming werden gereden , waren de signalen niet tot nauwelijks waargenomen. Paarden zochten daarbij sneller een voorwaarts neerwaartse halshouding op. De conclusie van een dergelijk onderzoek is echter dat paarden op beide optomingen vergelijkbaar goed te rijden zijn.  Kortom er is meer bewijs nodig en onderzoek nodig om harde bewijzen te hebben. Bron van dit onderzoek Maar in de praktijk denk ik dat meer mensen dit ervaren en voelen en daarom overgaan op bitloos. 

Dus snel overstappen?

Oke je wilt graag overstappen op bitloos of met je paard hiermee beginnen. Je haalt een sidepull of iets wat je buurvrouw heeft of wat jou grote idool op Youtube adviseert en je gaat rijden. In veel gevallen zul je merken dat het stiekem toch wel tegenvalt.  Want waarschijnlijk reageert jouw paard minder fijn dan dat je gehoopt had. 

Wat veel mensen vergeten is dat paarden welke gewend zijn aan met rijden met een bit, met een bitloos hoofdstel andere signalen, druk en hulpen doorkrijgen. Kortom je paard snapt het niet.  Druk in de mond of op de neus, kin of kaak is toch vaak anders dan ze gewend zijn.  Dit betekend dus niet dat jouw paard niet geschikt is voor bitloos rijden of dat jouw paard de voorkeur geeft aan een bit (wat je overigens niet mag uitsluiten want ik heb er zo één gehad).  Het geeft aan dat je paard de nieuwe hulpen niet begrijpt of dat je paard de voorkeur misschien wel geeft aan een ander systeem. 

Wat je dus moet doen als je wilt overstappen naar bitloos is de tijd nemen om je paard de nieuwe hulpen uit te leggen en hem opnieuw aan te leren op welke manier je nu wilt gaan communiceren. In veel gevallen is de Sidepull binnen de bitloze optomingen het eerste model wat het dichtstbij de hulpen ligt van een bit. links is links, rechts is recht, los is los en druk is stoppen. Ook hierbij zul je toch je paard en jezelf de tijd moeten geven om dit te begrijpen. Je paard leren op stem, lichaamshouding en beenhulpen te rijden zal het overschakelen makkelijker maken en  je hebt uiteindelijk een fijne basis. Ook vanaf de grond je paard goed voorbereiden door te leren reageren op druk is een goede manier. 

Uiteraard zijn er ook paarden welke er zo mee weglopen, vaak zijn dit de paarden welke al wel goed op onze zit, houding en intenties reageren en getraind worden. 

Denk nu niet HELP, want wat ik je aanraad als je wilt overstappen dat je hier de tijd voor neemt en wellicht zelfs iemand zoekt die je daarbij begeleid.  Je moet je paard de nieuwe manier van communiceren weer aanleren. Daarbij kan het ook nog zijn dat je paard de voorkeur heeft voor een bepaald systeem.  Dit kun je alleen maar weten door verschillende systemen te proberen en te ervaren. 

Beginnen met een jong paard bitloos is eigenlijk de makkelijkste manier van het introduceren. Je beleerd het paard bitloos, dus dat zijn de hulpen die je het paard ook gaat begrijpen. De wisseling tussen diverse systemen kan wellicht wat verwarring geven, maar doorgaans zul je zien dat dit veel makkelijker gaat. Wil je of moet je (in geval van sommige disciplines of wedstrijden) toch overgaan op een bit, zul je deze manier van communiceren je paard ook weer opnieuw moeten uitleggen. Daarom is het ook weer fijn om naast je teugelhulpen ook zoveel mogelijk te werken aan je houding en lichaamshulpen, daarmee ondervang je al een hoop mogelijke wisselingsproblemen.

Diverse systemen

Door de jaren heen heeft bitloos zich geweldig doorontwikkeld. Er zijn steeds meer merken welke een bitloze variant of een combinatie mogelijk maken.  

De meest bekende systemen zijn:

  • Sidepull : snelle release, zijdelingse inwerking door middel van directe druk op de neus. 
  • Kingekruist: redelijke release (afhankelijk van merk/model), tegengestelde zijdelingse druk door het gekruisde systeem onder de kin. (ik geef links druk, paard voelt het rechts) Bij druk op beide teugels zal er rondom de neus /kin druk ontstaan. 
  • Kaakgekruist : Redelijke release (afhankelijk van merk/model). Tegen gestelde zijdelingse druk door kruising van onder de kaak. Paard ervaart deze druk over grotere gedeelte van de kaak tot soms achter het oor. Bij druk op beide teugels ontstaat er druk rondom gehele kaak/hoofd en achter de oren. 
  • Hackemore : Goede / direct release , inwerking wordt mede bepaald door het type hackemore (bosaal, schaar , bloemetje) en lengte van de schaar en materiaal van de neusband. Zijdelingse inwerking is afhankelijk van het type wat minder door de bewegelijkheid van de scharen.

Elke systeem heeft zijn eigen specifieke manieren van inwerken. In elk systeem is de manier waarop de ruiter inwerkt uiteindelijk hoe scherp het is voor het paard. 

Wel zit er duidelijk verschil van inwerking en releases, niet alleen het systeem zelf heeft daar mee te maken, maar ook het materiaal en vorm welke wordt gebruikt door de fabrikant. Zo is een iets van rond glad materiaal sneller door een ring voor een release dan een dikke platte lederen riem. 

De keuze voor een bepaald systeem kan door meerdere dingen worden bepaald. 

  • De discipline waarin je rijd of het doel wat je uiteindelijk hebt. (bijvoorbeeld KNHS wedstrijden, Western of gewoon lekker buiten in de bossen).
  • De manier waarop jij je paard wilt gaan trainen, wil je western (waarbij de teugel vaak lang /boogje hangt) of wil je meer contact waarbij een lichte aanleuning gaat ontstaan.
  • De voorkeur van je paard (paarden hebben gelukkig ook nog een  mening ). 
  • Wat is toegestaan als je mogelijk wedstrijden wilt gaan rijden. 

Het bitloos rijden proberen/ervaren?

Het overstappen of beginnen met bitloos is super leuk en iets nieuws. Omdat ik denk dat het goed is om meerdere modellen te kunnen proberen en te ervaren kunnen deze bij mij worden gepast en langer worden geprobeerd.  Daarnaast zijn er ook meerdere bedrijven welke de mogelijkheid geven om diverse sytstemen uit te proberen te testen. 

Het is niet aan te raden om een zadelpasconsult te combineren met het uitproberen van een bitloos-systeem. Enkel wanneer je puur wilt kijken hoe een bepaald model zit is het mogelijk als je al bitloos rijd. Anders krijgt het paard  teveel nieuwe indrukken te verwerken wat vaak niet het juiste resultaat geeft. 

Op dit moment heb ik :

  • Barefoot Amber in Full
  • Barefoot Wellington maat Full
  • Barefoot Contour Fysio met soft shape neusriem Full
  • Barefoot Hackemore  Full
  • Bosaal maat Full
  • Kifra Sidepull Easy Anatomisch X-full, Full, cob en pony
  • Kifra Sidepull Saga Full en Cob
  • Kifra Sidepull Beaded Xfull, Full , cob
  • Kifra Sidepull Westernstyle Full
  • Kifra Kaakgekruist Vie Full
  • Micklem multi bridle Full 
  • Easytrekk Kaakgekruist Full/Xfull 

Meer info mail dan even naar boomlooszadelpasservice@outlook.com